Jarenlang is het aantal zelfstandigen in Nederland, waaronder interim, freelance en zzp professionals vallen, flink gestegen.
Jarenlang is het aantal zelfstandigen in Nederland, waaronder interim, freelance en zzp professionals vallen, flink gestegen. Zo konden openstaande vacatures op een efficiënte manier ingevuld worden en werd de arbeidsmarkt tegelijkertijd flexibeler en aantrekkelijker voor verschillende soorten contractvormen. Toch ondergaat de arbeidsmarkt opnieuw een verandering, juist door dit grote aantal zelfstandigen, wat gepaard gaat met een afvlakking in de groei van het aantal zelfstandige ondernemers. Wat zijn precies de oorzaken en gevolgen van deze ontwikkeling?
Het aantal zelfstandigen groeit in de jaren 2023 en 2024 minder hard dan de afgelopen jaren. De banengroei valt in het algemeen lager uit en vooral in de bouw, landbouw en industrie, zoals uit de arbeidsmarktprognose van het UWV is gebleken. In 2022 was het totale aantal vacatures nog 1,6 miljoen, wat ongekend hoog was, maar de economische groei is lager dit jaar en naar verwachting ook de komende jaren, waardoor het aantal vacatures zal afnemen. Zo zal de economische groei dalen van 1,4 tot 0,4 procent en zal het aantal banen in 2024 niet meer met 0,5 procent groeien, maar met 0,2 procent. Een daling in de economische groei is onder andere te wijten aan de hoge inflatie.
Zowel werknemers in loondienst als zelfstandigen kunnen dus een lagere banengroei verwachten de komende jaren. Toch vlakt de groei in het aantal zelfstandigen het meeste af. Dit heeft een aantal oorzaken.
Allereerst is er een voorkeur ontstaan bij bedrijven voor werknemers met een vaste arbeidsrelatie in plaats van een flexibele samenwerking. Hierdoor vlakt de groei van zelfstandigen meer af dan de totale banengroei. Het aantal zelfstandigenbanen blijft vrij hoog, namelijk één op de vijf. De voorkeur van bedrijven voor werknemers in loondienst wordt veroorzaakt door verschillende factoren, zoals een licht afnemende krapte op de arbeidsmarkt, wat de noodzaak van het inhuren van zelfstandigen verlaagt, en politieke ontwikkelingen.
Een daling van het aantal vacatures voor zelfstandigen is ook te zien bij uitzendbureaus. Deze ontwikkeling hangt erg af van de sector en is met name sterk aanwezig in de bouw, landbouw, zakelijke dienstverlening en handel in onroerend goed. Ook dit heeft te maken met het feit dat werkgevers liever een vast contract geven aan medewerkers dan een flexibele arbeidsrelatie aangaan met zelfstandigen.
Politieke ontwikkelingen hebben ook een belangrijke bijdrage geleverd aan het afvlakken van de groei van zelfstandigen. Immers stuurt de overheid op het herstellen van de balans tussen werknemers in loondienst en zelfstandigen door middel van de wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR). In deze wet zijn specifieke criteria opgenomen voor de inhuur van zelfstandigen, waardoor er een gelijker speelveld moet ontstaan voor werknemers in loondienst en zelfstandigen. Bovendien moet dit schijnzelfstandigheid tegengaan en de regels verduidelijken voor het inhuren van zelfstandigen.
Daarnaast wordt er gewerkt aan het verkleinen van de financiële verschillen door het verlagen van de zelfstandigenaftrek en een strengere handhaving door de Belastingdienst. Er is nog veel kritiek op de wet VBAR en andere maatregelen omtrent het zelfstandig ondernemerschap, onder andere omdat het veel zelfstandigen in hun werkzaamheden beperkt en het inhuren van zelfstandigen voor bedrijven ook minder aantrekkelijk maakt. Zodoende draagt het bij aan een lagere banengroei voor zelfstandige ondernemers.
Door de daling in de banengroei, die vooral zelfstandigen raakt, is het nog belangrijker om aan de verwachtingen van opdrachtgevers te voldoen en te focussen op een duurzame inzetbaarheid en onderscheidend vermogen.
Door politieke en economische redenen moeten bedrijven langer en harder nadenken als ze zelfstandigen willen inhuren om aan de gestelde eisen te voldoen. Dit vertaalt zich ook in hogere eisen voor de interimmer, freelancer of zzp'er die ze inhuren. Het vrij ondernemerschap is hierdoor wellicht iets meer aan banden gelegd en zelfstandigen moeten hun toegevoegde waarde meer bewijzen.
Toch biedt het ook mogelijkheden voor de zelfstandigen die wel op de arbeidsmarkt actief zijn. Zij kunnen zich bewijzen door middel van een duurzame inzetbaarheid en onderscheidend vermogen om de concurrentie voor te blijven. Door voldoende bij te blijven scholen en op de hoogte te zijn van recente trends en ontwikkelingen kunnen zelfstandigen een duidelijke positie innemen op de arbeidsmarkt. Zo blijven ze ook beter afgestemd op de vraag vanuit bedrijven en vallen ze op.
De volgende tips helpen zelfstandigen bij het creëren van duurzame inzetbaarheid en een onderscheidend vermogen:
Ben jij een opdrachtgever en op zoek naar de ideale, duurzaam inzetbare, onderscheidende interimmer, freelancer of zzp'er voor een openstaande functie? Meld je bij ons aan en wij maken een match met een opdrachtnemer. Of ben jij juist zo'n zelfstandige professional en nog op zoek naar een opdrachtgever voor een nieuwe opdracht? Dan kun je ook bij ons terecht voor een match door je cv naar ons op te sturen.
