Met de groei van het aantal zzp'ers in Nederland groeien ook de zorgen van de overheid over de toenemende schijnzelfstandigheid.
Met de groei van het aantal zzp'ers in Nederland groeien ook de zorgen van de overheid over de toenemende schijnzelfstandigheid. Zowel nationaal als internationaal staat dit onderwerp in de belangstelling, omdat het een groeiend probleem is met grote gevolgen. In dit artikel gaan we in op de betekenis van schijnzelfstandigheid, op welke manier het de interim, freelance en zzp markt beïnvloedt en welke maatregelen zijn opgesteld door de overheid om het aan te pakken.
Schijnzelfstandigheid verwijst naar iemand die zelfstandig lijkt, maar het niet is volgens de regels van de Belastingdienst. Hierdoor vervaagt de lijn met werken in loondienst en is er sprake van loon, persoonlijke arbeid en werkgeversgezag. Dit kan bijvoorbeeld plaatsvinden als er in de opdrachtovereenkomst is vastgesteld dat er geen gezagsverhouding is tussen een zelfstandige en de opdrachtgever, terwijl hier wel sprake van is. Als dit het geval is, gaat het niet langer om een opdrachtovereenkomst tussen een opdrachtgever en zelfstandige, maar om een arbeidsovereenkomst tussen een werkgever en werknemer. Dit betekent dat de werkgever in kwestie eigenlijk aan werkgeversverplichtingen moet voldoen, zoals loonheffingen en sociale verzekeringspremies inhouden.
Een belangrijk criterium in de bepaling van zelfstandigheid is de mate van gezag, oftewel of er een gezagsverhouding bestaat. Dit kan ver gaan, aangezien in een uitspraak van de rechtbank zelfs staat dat aanwijzingen geven al als een gezagsverhouding gezien kan worden.
Wanneer werk je volgens de Belastingdienst dan in loondienst? Dit is wanneer er een arbeidsovereenkomst is tussen een werkgever en werknemer die aan de volgende eisen voldoet:
Wanneer een opdrachtgever een zelfstandige ondernemer inhuurt voor een opdracht, hoeft hij of zij geen loonbelasting en volksverzekeringen te betalen. Daarnaast heeft de ondernemer recht op een aantal speciale aftrekposten, zoals de zelfstandigenaftrek. Wanneer iemand zich onterecht als zelfstandige inzet, mist de Belastingdienst van beide partijen veel belastinginkomsten. Aangezien het aantal zelfstandige professionals nog steeds toeneemt, met daarbij het aantal schijnzelfstandigen, krijgt de Belastingdienst dus steeds minder belastinginkomsten.
Daarnaast geeft het een slechte naam aan echte interimmers, freelancers en zzp'ers, omdat schijnzelfstandigen zo moeilijk zijn op te sporen. Dit is deels te wijten aan het feit dat de Belastingdienst steeds minder controles uitvoert bij opdrachtgevers die zelfstandigen inhuren, zoals blijkt uit een onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Als gevolg hiervan is het aantal correcties die worden opgelegd aan opdrachtgevers en schijnzelfstandigen ook lager.
Om meer duidelijkheid en zekerheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers is sinds 1 mei 2016 de Wet DBA (deregulering beoordeling arbeidsrelatie) van kracht. De bedoeling van deze wet is om door middel van een modelovereenkomst schijnzelfstandigheid te voorkomen. De wet legt de verantwoordelijkheid bij opdrachtgevers en zelfstandigen, die in veel gevallen van de modelovereenkomst gebruik kunnen maken om duidelijke afspraken te maken over de werkinvulling. Het is overigens niet verplicht om deze overeenkomst te gebruiken.
Als de Belastingdienst een schijnzelfstandige op het spoor is, loopt hij of zij samen met de opdrachtgever het risico op een boete, naheffingsaanslag en verlies van een fiscaal voordeel. Echter, omdat de wet niet het gewenste effect heeft gehad, is deze momenteel bevroren. Dit betekent dat het nog steeds bestaat, maar dat er niet meer op beboet of gecontroleerd wordt. De plannen voor een nieuwe en betere wet zijn al een tijdje in de maak.
Naar verwachting zal er in 2025 een nieuwe wet komen om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, zoals in een kamerbrief in september 2022 stond. Deze nieuwe wet moet een gelijker speelveld creëren tussen zelfstandigen en werknemers in loondienst. Dit is mogelijk door middel van een betere handhaving op schijnzelfstandigheid en meer duidelijkheid over het verschil tussen een werknemer in loondienst en een zelfstandige. Hierdoor worden twee problemen tegelijkertijd aangepakt, namelijk schijnzelfstandigheid en het verlies van een grote groep medewerkers in loondienst.
Aangezien het om een complex onderwerp gaat, speelt het kabinet in op drie gebieden:
Om dit te verwezenlijken, worden diverse maatregelen genomen. Zo is in het Belastingplan 2023 opgenomen dat de zelfstandigenaftrek versneld wordt afgebouwd en de fiscale oudedagsreserve wordt uitgefaseerd. Dit verkleint de fiscale prikkel voor schijnzelfstandigheid. Daarnaast wordt het mogelijk verplicht voor zzp'ers om een arbeidsongeschiktheidsverzekering te hebben. Verder komen er duidelijke regels over wanneer er sprake is van een gezagsverhouding op de werkvloer, waarnaast de Belastingdienst meer aandacht gaat geven aan onzekerheden over arbeidsrelaties en de juiste kwalificaties voor een functie. Een wetsvoorstel met een concrete invulling gaat begin 2024 naar de Tweede Kamer.
Doordat de problematiek op verschillende gebieden op de arbeidsmarkt aanwezig is, gaat het kabinet hier dieper op in via een werkprogramma. In sectoren zoals de kinderopvang, het onderwijs en de zorg wordt de werkdruk onderzocht, wat mensen mogelijk kan bewegen tot zelfstandig ondernemerschap. In aanvulling op de generieke maatregelen kunnen zo sectorspecifieke maatregelen getroffen worden om de succesvolle uitvoering van de wet te bewaken. Door deze uitgebreide aanpak kan schijnzelfstandigheid worden teruggedrongen, waardoor de grens tussen zelfstandig ondernemerschap en werken in loondienst wordt hersteld.
Ben jij een zelfstandige professional binnen de interim, freelance of zzp markt en op zoek naar een goede opdrachtgever om een tijdelijke opdracht bij uit te voeren? Upload je cv en wij helpen met het maken van een geschikte match. Of doe een aanvraag als opdrachtgever en geef de zoektocht naar de ideale kandidaat helemaal uit handen. Bij Bureau Ad Interim zijn wij er voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers.
