Er kan op verschillende manieren discriminatie op de werkvloer voorkomen, zoals op basis van afkomst, leeftijd, geloof en gender.
Er kan op verschillende manieren discriminatie op de werkvloer voorkomen, zoals op basis van afkomst, leeftijd, geloof en gender. Dit komt ook voor bij de inhuur van interim, freelance en zzp professionals, zowel positieve als negatieve discriminatie. Hoe wordt dit precies door zelfstandigen ervaren bij de werving en uitvoering van opdrachten, en wat kunnen zelfstandigen en opdrachtgevers doen om de invloed van discriminatie te verminderen?
Het Sociaal Cultureel Planbureau heeft onderzoek gedaan naar etnische discriminatie op de Nederlandse arbeidsmarkt. Hieruit is gebleken dat autochtone sollicitanten 30 procent meer reacties ontvangen op sollicitaties dan sollicitanten met een migratieachtergrond. Niet-westerse minderheden worden dus benadeeld op de arbeidsmarkt, zelfs meer dan in andere Europese landen, zoals Duitsland en Spanje. Dit kan overigens ook gedeeltelijk liggen aan het feit dat Duitse sollicitanten vaak veel meer informatie moeten geven over zichzelf dan Nederlandse kandidaten.
Zelfstandigen werven op verschillende manieren nieuwe opdrachten, waarbij het overgrote deel van de nieuwe opdrachten via het directe netwerk wordt binnengehaald, wat met 73 procent bovenaan staat. Daarnaast komen er veel nieuwe opdrachten binnen via eerdere of huidige klanten, en een klein gedeelte via sociale media, websites, andere zelfstandigen, advertenties en netwerkbijeenkomsten.
Om de ervaringen van zelfstandigen rondom discriminatie te achterhalen, heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een onderzoek gehouden met verschillende groepen zelfstandige professionals. Zij geven aan dat discriminatie geen grote rol speelt bij het werven van opdrachten binnen bekende kringen en mond-tot-mondreclame. Echter, niet alle zelfstandigen kunnen het alleen doen met bekende netwerken en klanten.
Sommige zelfstandigen moeten actief nieuwe opdrachten werven bij opdrachtgevers waar ze geen bestaande contacten mee hebben, wat koude acquisitie genoemd wordt. Hierbij is het risico op discriminatie groter en zelfstandigen geven aan dat de werving van opdrachten dan lastiger is voor mensen met een migratieachtergrond. Sommige respondenten lossen dit op door telefonisch opdrachten te werven, waardoor potentiële klanten minder af kunnen gaan op uiterlijk.
Veel overeenkomsten tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers worden tegenwoordig online gesloten via platforms. Hoewel de platformeconomie meer ingericht kan worden op het verkleinen van discriminatie, vindt het ook hier plaats. Mensen gaan op platforms heel erg af op hun eerste indruk. Een afwijkende naam of foto op Airbnb kan bijvoorbeeld al argwaan wekken en mensen vertrouwen hierbij sneller op mensen die op hen lijken. Uit een Amerikaanse studie is bovendien gebleken dat mensen van kleur 30 procent langer op een taxi van Uber moeten wachten. Daarnaast krijgen mensen die niet een typisch Duitse naam hebben 13 procent minder kliks op een Duits carpoolplatform.
Bij de uitvoering van opdrachten ervaren zelfstandigen ook stereotypen en vooroordelen op basis van hun achtergrond en uiterlijk, wat vaak met elkaar samenhangt. Zelfstandigen geven hierbij aan dat er vaak negatieve opmerkingen worden gegeven over hun achtergrond op basis van hun uiterlijk. Een Turkse respondent zegt bijvoorbeeld dat zijn baard vaak geassocieerd wordt met terroristische groeperingen, waarnaast een Marokkaanse zelfstandige weleens hoort dat Marokkanen altijd te laat zijn. Bovendien worden deze zelfstandigen soms aangesproken als representant van alle Nederlanders met een bepaalde etnische achtergrond, vaak uit onwetendheid.
Ook worden er vooroordelen uitgesproken op basis van denkbeelden over intelligentie en competenties, bijvoorbeeld op basis van leeftijd en afkomst. Zelfstandigen die in het onderwijs werken krijgen zo weleens te maken met denigrerende collega's en leerlingen als ze in vergelijking met anderen erg jong zijn of een andere huidskleur hebben.
De sector waarin een zelfstandige werkzaam is, bepaalt voor een groot deel hoeveel contact er is met opdrachtgevers en dus de kans op discriminerend gedrag. Zelfstandigen die werken in de pakketbezorging of taxibranche, die kort contact hebben met klanten, hebben bijvoorbeeld minder last van discriminerende opmerkingen tijdens hun werk. Wel zijn ze vaak afhankelijk van platforms, waar onbewust wel discriminatie kan voorkomen. Ook ICT'ers hebben weinig last van discriminatie, met name omdat het zo'n diverse sector is, waardoor mensen het normaler vinden dat er verschillende achtergronden aanwezig zijn.
Sectoren die meer discriminatiegevoelig zijn, zijn onder andere de detailhandel en horeca, waar percepties en voorkeuren van klanten een grote rol spelen. Opdrachtgevers kiezen dan liever voor het bekende. Ook de Rijksoverheid, het onderwijs en de kunst- en cultuursector zijn discriminatiegevoelig.
Naast negatieve discriminatie, bijvoorbeeld op basis van leeftijd en achtergrond, is er ook positieve discriminatie aanwezig op de arbeidsmarkt. Dit komt doordat in sommige sectoren zelfstandigen makkelijker werk kunnen krijgen en de voorkeur krijgen boven vaste werknemers. Het aantal zelfstandigen is de afgelopen jaren flink gestegen door de grote vraag naar flexibel en tijdelijk personeel. Echter, door nieuwe wetten vanuit de overheid die regels stellen aan de inhuur van zelfstandigen wordt dit al wel wat teruggedrongen en vlakt de groei van zelfstandigen af.
Discriminatie op de werkvloer is vervelend en kan het werk van zelfstandigen beïnvloeden. Daarom is het belangrijk dat zowel opdrachtnemers als opdrachtgevers zich actief inzetten voor het terugdringen van discriminatie.
Zelfstandigen die stereotypen, vooroordelen en andere vormen van discriminatie ervaren kunnen hier allereerst mee om leren gaan en zich aanpassen aan de situatie. Ze moeten niet het idee hebben dat ze zich meer moeten bewijzen dan anderen of compleet moeten aanpassen aan de wensen van klanten. Daarentegen is het juist belangrijk om het gesprek aan te gaan en onwetendheid bij mensen weg te nemen, omdat discriminatie ook heel vaak voorkomt zonder slechte bedoelingen. Tot slot kunnen zelfstandigen proberen om bruggen te bouwen tussen verschillende mensen en culturen. Door werelden samen te brengen, worden beide partijen tevreden gesteld.
Opdrachtgevers en klanten kunnen ook een bijdrage leveren aan het verminderen van discriminatie bij zelfstandigen. Verscheidene rechtszaken hierover hebben als uitkomst dat opdrachtgevers zelfstandigen niet anders mogen behandelen op basis van hun geloof, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid. Op deze manier zijn er al juridische stappen gezet om zelfstandigen te beschermen tegen discriminatie, dat door inspanningen van beide kanten nog meer gestimuleerd kan worden.
Meld je aan bij Bureau Ad Interim als opdrachtgever of stuur je cv op als zelfstandige en wij maken de perfecte match.
