Zelfstandig ondernemers hebben de vrijheid om hun eigen werkzaamheden in te delen, maar dit gaat gepaard met veel verantwoordelijkheid.
Zelfstandig ondernemers hebben de vrijheid om hun eigen werkzaamheden in te delen, maar dit gaat gepaard met veel verantwoordelijkheid. Bij een gebrek aan duidelijke grenzen tussen privé en werk, en daarbij een hoge dosis ondernemingsspanning, kunnen zelfstandigen overwerkt raken en zelfs burn-outklachten krijgen. Hoewel een burn-out minder vaak voorkomt bij interim, freelance en zzp professionals dan bij werknemers in loondienst, zijn de gevolgen een stuk groter.
Elke zelfstandige ervaart wel stress, wat normaal en positief is zolang er een goede balans is tussen inspanning en ontspanning. Stress helpt namelijk om bepaalde taken afgerond te krijgen, maar kan ook omslaan in continue ondernemingsspanning, bijvoorbeeld wanneer de agenda te vol gepland staat en er geen tijd meer is voor ontspanning. Uiteindelijk kan chronische stress leiden tot overwerktheid en zelfs een burn-out.
Volgens experts heeft dit alles te maken met autonomie en werkdruk. Als zelfstandige professionals ervaren dat ze hard en veel moeten werken, maar tegelijkertijd weinig autonomie hebben, kan dit veel stress opleveren. Hoewel zelfstandigen over het algemeen meer mogelijkheden hebben om hun werk zelf in te delen, lukt dit niet altijd. Veel mensen zien zelfstandigen en hun onderneming als één ding, maar als het bedrijfsmatig goed gaat, hoeft dit niet een weerspiegeling te zijn van de persoonlijke gemoedstoestand.
Daarnaast kunnen zelfstandigen door de vrijheid ook makkelijker over hun grens heen gaan. Het kan moeilijk zijn om klanten of opdrachtgevers teleur te stellen en opdrachten af te slaan, waarnaast zelfstandigen ook gewend kunnen raken aan de zekerheid van veel opdrachten en een hoog inkomen. Op de lange termijn kan dit echter een schadelijk effect hebben.
Overwerktheid kan zelfstandigen gemakkelijk besluipen, met name wanneer de grenzen tussen privé en zakelijk vervagen. Zelfstandigen kunnen zich dan ondergesneeuwd voelen door werk en een paar uur extra van hun vrije tijd besteden aan het afmaken van werkzaamheden. Bovendien kunnen ze dan ook ontspannende activiteiten, zoals afspreken met familie en vrienden, uitstellen of afzeggen om werk af te maken. Overwerkte zelfstandigen zijn ook sneller moe en ziek, wat op een gegeven moment bij de naasten gaat opvallen. Om problemen te voorkomen, is het belangrijk om op tijd de signalen van overwerktheid te herkennen, zoals:
Ondernemingsspanning en overwerktheid kunnen uiteindelijk uitmonden in een burn-out, wat betekent dat er een staat van geestelijke en lichamelijke uitputting is opgetreden. Hierbij kunnen zelfstandigen last krijgen van paniekaanvallen, slapeloosheid, hyperventilatie en zware vermoeidheid. Voor werknemers in loondienst is er in dit geval een vangnet, maar zelfstandig ondernemers hebben dat niet en moeten zich zelf op langdurige uitval voorbereiden. Een burn-out als ondernemer is een groot risico, omdat het herstellen van een burn-out gemiddeld een half jaar duurt. Gedurende deze tijd kan er niet gewerkt worden en is er dus ook geen inkomen.
Het is dus belangrijk dat zelfstandigen voldoende maatregelen nemen om zich voor te bereiden op de gevolgen van eventuele uitval. Dit kan onder andere door een reserve of buffer aan te leggen, waarmee minimaal een half jaar overbrugd kan worden. Daarnaast kunnen zelfstandige professionals een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) afsluiten, waarbij ze zelf kunnen kiezen hoe uitgebreid ze verzekerd willen zijn. Ze kunnen ook zelf de eigenrisicoperiode bepalen en hoe lang er geld uitgekeerd moet worden bij uitval. Op basis hiervan wordt een maandelijkse premie berekend.
Een andere optie voor ondernemers is een broodfonds, wat een groep ondernemers is die afspraken met elkaar maken om elkaar bij ziekte te steunen via een maandelijkse inleg. Zelfstandigen kunnen ook een bijstandsuitkering voor zelfstandigen (bbz) aanvragen bij de gemeente, wat het inkomen aanvult tot het bijstandsniveau. Tot slot heeft iedereen in Nederland boven de achttien recht op bijstand bij een te laag inkomen en waarvoor er geen andere uitkering of voorziening mogelijk is.
Beter dan genezen is overwerktheid en een burn-out voorkomen. Met een aantal door een psycholoog ontwikkelde praktische handvatten kunnen zelfstandigen hun situatie stabiel en in balans houden.
Allereerst loopt iedereen tegen andere uitdagingen aan en is het belangrijk dat zelfstandigen bewust zijn van hun eigen sterke en zwakke kanten. Bij een perfectionistische instelling is het belangrijk om tijdslimieten aan opdrachten te stellen, terwijl iemand met concentratieproblemen beter in een afgesloten ruimte kan werken. Zelfkennis is dus erg belangrijk.
Het is ook belangrijk om de aandacht te focussen op prioriteiten, bijvoorbeeld door bepaalde taken uit te besteden en werkzaamheden soms echt even los te laten. Zo voorkomen zelfstandigen dat ze altijd aan staan.
Vooral startende ondernemers vinden het moeilijk om nee te zeggen tegen opdrachten, zelfs opdrachten die minder bij ze passen of waar ze niet gelukkig van worden. Toch is het belangrijk om kritisch te blijven over opdrachten en de opbrengsten tegen de lasten af te wegen. Het is bovendien ook belangrijk om op tijd rust te nemen en in zelfzorg te investeren.
Overwerktheid gaat vaak gepaard met een minder goede zorg voor het lichaam. Doorbreek deze cirkel met voldoende beweging en een gezond eetpatroon. Dit kan namelijk ook helpen om spanning los te laten.
Als het moeilijk blijft om werk en privé gescheiden te houden en er terugkerende klachten zijn, is het belangrijk om hierover te praten. Dit kan met een vriend of vriendin, maar ook met een huisarts of psycholoog, die kan helpen om klachten te verminderen en de balans terug te brengen.
Ben jij een opdrachtgever of een zelfstandige? Meld je nu aan bij Bureau Ad Interim en wij maken de ideale match tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.
