Steeds meer leerkrachten zetten zich tegenwoordig in als zelfstandige in het onderwijs.
Steeds meer leerkrachten zetten zich tegenwoordig in als zelfstandige in het onderwijs. Dit komt voornamelijk doordat ze dan meer autonomie hebben en bijdragen aan een lagere werkdruk. Scholen hebben op hun beurt de interim, freelance en zzp professional ook nodig vanwege het personeelstekort. Echter, er wordt niet altijd even enthousiast gereageerd op de inhuur van zelfstandigen in het onderwijs. Waar komt deze argwaan vandaan en wat kan er aan gedaan worden?
Uit een onderzoek van het CBS is gebleken dat er in 2022 96.000 zelfstandigen in het onderwijs werkzaam waren, waaronder ook onderwijsassistenten, directeuren en schoolbegeleiders. In 2017 was dit aantal echter nog maar 66.000, wat een flinke groei betekent. Het aantal flexwerkers in het onderwijs groeit al jaren en zelfstandigen hebben het steeds meer voor het zeggen in het onderwijs.
De voornaamste reden van deze keuze is de verhoging in salaris, omdat zelfstandigen weinig tot geen premies afdragen en minder inkomstenbelasting hoeven te betalen. Daarnaast hebben ze veel meer vrijheid in het inplannen van hun uren. Bovendien heeft het onderwijs de zelfstandigen ook hard nodig om de werkdruk bij docenten in loondienst te verlagen. Veel zelfstandigen in het onderwijs voelen zich ook meer van waarde als flexwerker dan wanneer ze het hele jaar voor dezelfde klas staan.
De flexibiliteit die gepaard gaat met het zelfstandig ondernemerschap is zowel voor flexwerkers als voor scholen een voordeel. Zo kan de vergrijzing worden opgevangen en wordt er gewerkt aan de inclusiviteit van het onderwijs. Het helpt de human resources (HR) ook om gaten in roosters op te vullen. Daarnaast voorkomt het dat mensen het onderwijs snel verlaten, omdat ze geen kans krijgen of geen goede begeleiding. Veel afgestudeerde docenten stoppen namelijk al in hun eerste lesjaar door inadequate begeleiding, met een hoog en groeiend personeelstekort als gevolg.
Er zitten diverse voordelen en nadelen aan het inhuren van zelfstandigen in het onderwijs die leiden tot een bepaalde dynamiek in deze sector.
Een belangrijk voordeel van zelfstandigen voor de klas is dat het de hoge werkdruk binnen het onderwijs kan verlichten. Zelfstandigen hebben meer flexibiliteit en kunnen zo ingezet worden op de plekken waar dit nodig is. Daarnaast kunnen zij hun eigen werk goed indelen, waardoor ook hun eigen werkdruk onder controle blijft. Zo maken ze niet zomaar meer 10-urige werkdagen, maar bepalen ze zelf welke uren ze willen draaien. Dit verlaagt tegelijkertijd het ziekteverzuim, omdat zelfstandigen meer op de plekken en in de functies werken die ze echt leuk vinden en waar ze nodig zijn.
Een zelfstandig bestaan in het onderwijs leidt ook tot meer persoonlijke ontwikkeling. Interimmers, freelancers en zzp'ers kunnen namelijk gemakkelijker naast hun baan als leerkracht hun expertise uitbreiden en aanvullen. Ze leren daarnaast veel door werkzaam te zijn in verschillende omgevingen. Dit zorgt ervoor dat ze leren over verschillende onderwijsvisies en type leerlingen. Deze ervaringen kunnen weer naar volgende functies en posities meegenomen worden.
Toch zitten er ook nadelen aan de groei van het aantal zelfstandigen in het onderwijs. Immers kosten flexwerkers zo'n 20 tot 50 procent meer dan docenten in loondienst, waardoor scholen voor de expertise van zelfstandigen een hoog prijskaartje moeten betalen. Bovendien zijn de begrotingen in het onderwijs door bezuinigingen de laatste jaren erg krap, waardoor het een puzzel is voor scholen om de eindjes aan elkaar te knopen.
Deze extra kosten kunnen voor spanningen binnen het onderwijs zorgen. Wanneer zelfstandigen worden ingehuurd, kunnen er namelijk in totaal minder leerkrachten in loondienst worden aangenomen. Bovendien kiezen zelfstandige docenten ervoor om bepaalde werkzaamheden niet uit te voeren die vaste leerkrachten wel moeten doen. Dit kan leiden tot meer overspannen docenten.
Ten slotte krijgen zowel vaste leerkrachten als leerlingen op een school door de toename van zelfstandigen te maken met veel nieuwe gezichten. Dit maakt het lastiger om een vertrouwensband op te bouwen met leerlingen en kan tot allerlei problemen leiden. Aan de andere kant, dit hangt wel af van het soort onderwijs, aangezien leerlingen op het voortgezet onderwijs sowieso al les krijgen van veel verschillende leerkrachten. Ook is het niet aangetoond dat dit een negatief effect heeft op hun ontwikkeling.
Zelfstandigen in het onderwijs kunnen een oplossing bieden voor de hoge werkdruk en het personeelstekort, maar tegelijkertijd creëert het argwaan en niet alle scholen en vaste leerkrachten verwelkomen ze met open armen. Dit komt onder andere door de hoge kosten van het inhuren van een zelfstandige en het feit dat ze maar tijdelijk blijven. Daarnaast is er een verschil in werkzaamheden met werknemers in vaste dienst.
Een voor de hand liggende oplossing is voor gelijkheid zorgen en zowel zelfstandigen als leerkrachten in loondienst blijven waarderen. Tevens moet er gewerkt worden aan de begeleiding die beginnende docenten krijgen, zodat ze het vakgebied niet zo snel verlaten. Het is belangrijk om mensen te behouden en nieuwe mensen aan te trekken. Op deze manier wordt het personeelstekort teruggedrongen en is er meer budget en tolerantie voor zelfstandigen.
Zelfstandigen die uit loondienst zijn gegaan geven ook aan dat ze dit deden vanwege de betutteling. Schoolbesturen leggen leerkrachten vaak veel regels op, waardoor er weinig ruimte is voor eigen keuzes en nieuwe ideeën. Door hier tijd en geld beschikbaar voor te stellen, kunnen leraren zichzelf ook beter ontwikkelen. Zelfstandigen en docenten in loondienst kunnen op deze manier makkelijker samenwerken om de manier van lesgeven te blijven verbeteren.
Als laatste is het belangrijk om de zelfstandige docent efficiënt in te zetten. Invalklussen zijn ideaal voor zelfstandige professionals, waardoor ze kinderen afwisseling kunnen geven en vaste docenten niet zomaar vervangen. Door er daarnaast voor te zorgen dat facilitaire zaken goed geregeld zijn, kunnen leraren zich echt op het lesgeven richten.
Ben jij een interim, freelance of zzp professional en op zoek naar de ideale opdrachtgever binnen het onderwijs? Stuur je cv op en wij maken een match. Of doe een aanvraag als opdrachtgever en wij helpen je snel en efficiënt verder.
