In Nederland gaat het goed met zelfstandige ondernemers, die elke dag weer in aantallen toenemen. Hierin verschilt Nederland van andere Europese landen.
In Nederland gaat het goed met zelfstandige ondernemers, die elke dag weer in aantallen toenemen. Hierin verschilt Nederland van andere Europese landen, wat onder andere komt door de fiscale voordelen voor zelfstandig ondernemers in Nederland ten opzichte van andere Europese landen. Daarnaast dragen cultuurverschillen bij aan een andere invulling van het zelfstandig ondernemerschap tussen verschillende landen.
In de Europese Unie (EU) is gemiddeld bijna 1 op de 10 werkenden tussen de 15 en 75 jaar oud werkzaam als zelfstandige professional. Het hoogste aantal zelfstandigen bevindt zich hierbij in Griekenland, waar het aantal zelfstandigen wel 20 procent van alle werkenden bedraagt. Griekenland wordt opgevolgd door Polen en beide landen hebben met name veel zelfstandigen in de agrarische sector en detailhandel. De derde, vierde en vijfde plek worden gevuld door Italië, Tsjechië en Nederland, waar 12 procent van de werkenden in 2022 zelfstandige zijn. Opmerkelijk genoeg is het aandeel van zelfstandige ondernemers in Denemarken en Duitsland erg laag, die met een aandeel van 4 en 5 procent onderaan de lijst staan.
Hoewel Nederland op nummer vijf staat van EU-landen met de meeste zelfstandigen, is de toename hier wel relatief groot vergeleken met de rest van Europa. In 2022 was de toename 0,7 procentpunt ten opzichte van 2021. Deze stijging is al veel eerder begonnen, namelijk voor de crisis in 2008. De groei van zelfstandigen is vervolgens flink versneld doordat het percentage werknemers in vaste dienst daalde. Tussen 1995 en 2015 is het percentage van zelfstandigen in Nederland namelijk gestegen van 10 procent naar 15 procent.
In tegenstelling tot deze flinke stijging is het percentage in heel Europa juist afgenomen. In de periode van 1995 tot 2015 daalde het aandeel zelfstandigen in heel Europa van 19 procent naar 16 procent. Daarbovenop vormt Nederland ook nog een uitzondering in Europa, aangezien slechts in drie andere landen het percentage zelfstandigen ook toenam. In Griekenland ging het percentage van 33 naar 37 procent, in Portugal van 20 naar 25 procent en in Finland van 13 naar 18 procent. Tegelijkertijd vond logischerwijs een daling plaats in het aantal vaste werknemers in Nederland, wat achteruit is gegaan van 72 procent in 2005 naar 60 procent in 2015. Dit percentage nam in Europa juist toe van 66 procent naar 69 procent.
Het is dus duidelijk dat het aandeel van interim, freelance en zzp professionals in de Nederlandse arbeidsmarkt veel meer is gestegen dan in andere Europese landen. Dit is met name het gevolg van een aantal belangrijke wijzigingen in Nederland, zoals de zelfstandigenaftrek, MKB-winstvrijstelling, komst van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) en afschaffing van de WAZ (Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen). Als gevolg hiervan steeg het aantal zelfstandigen met en zonder personeel flink vanaf 2003, waarmee de wensen van het toenmalige kabinet uitkwamen.
Hoewel de wetgeving rondom zelfstandigen door de jaren heen steeds wat veranderd is, blijven er verschillen bestaan tussen Nederland en andere Europese landen op het gebied van fiscale voordelen. In andere landen doen zelfstandigen vaak maar beperkt mee aan het sociale stelsel en ze hebben meestal ook minder arbeidsrechtelijke bescherming. Echter, het is moeilijk om landen op dit gebied met elkaar te vergelijken, aangezien er een grote diversiteit is aan sociale systemen voor zelfstandigen tussen verschillende landen.
In België reguleert de Arbeidsrelatiewet bijvoorbeeld de markt van zelfstandige professionals. Dit geeft meer duidelijkheid en zekerheid aan zelfstandigen, maar is ook veel strenger voor bepaalde sectoren, zoals de bouw. Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk (VK) bieden tevens meer sociale zekerheid aan zelfstandigen dan Nederland, maar hierbij is er wel een splitsing tussen een zelfstandig ondernemer en een vrije beroepsbeoefenaar, waarvoor weer andere regels gelden. In het VK wordt daarnaast het werken met zelfstandigen sinds kort beperkt.
Een andere reden voor het verschil in het aantal zelfstandig ondernemers in Nederland ten opzichte van andere Europese landen is cultuurverschillen. Scandinavische landen, zoals Denenmarken en Zweden, hebben bijvoorbeeld een vrij groot sociaal vangnet, waardoor een eigen onderneming minder aantrekkelijk lijkt. Hier werken dan ook relatief weinig mensen als zelfstandige, maar er is wel sprake van veel intrapreneurship. Dit betekent dat werknemers zich voor hun werkgever ondernemend gedragen.
De cultuur in Scandinavische landen is erg gericht op collectivisme en het vermijden van onzekerheid. Zelfstandig ondernemerschap past zodoende minder goed in dit plaatje. Dit betekent echter niet dat er weinig ondernemende activiteiten plaatsvinden. Integendeel, het zijn juist zeer ondernemende landen, maar dan met name binnen bestaande en grote ondernemingen. Werknemers zijn hierbij actief betrokken bij de ontwikkeling van bedrijfsactiviteiten, zoals het ontwikkelen van nieuwe diensten of producten en het opzetten van nieuwe bedrijfsonderdelen. Vaak nemen werknemers ook zelf het initiatief.
Dit voorbeeld laat zien dat er in elke cultuur ondernemende mensen zijn, maar dat de keuze om zelfstandig ondernemer te worden afhangt van diverse factoren. Mensen worden bijvoorbeeld sneller ondernemer als het verwachte inkomen hoger ligt dan bij een vaste baan. Sociale zekerheid is ook belangrijk, waarnaast inwoners in minder ontwikkelde landen vaak minder kansen hebben om in grote ondernemingen aan de slag te gaan en dus sneller een eigen onderneming beginnen.
De cultuur in een land speelt tevens een rol bij de keuze voor zelfstandig ondernemerschap. Het collectieve, risicomijdende Scandinavië en hiërarchische Duitsland lijken zo minder aantrekkelijk voor zelfstandige ondernemers dan het individualistische Nederland. Dit komt voort uit de koopmansgeest die diep in de Nederlandse cultuur geworteld zit. Net zoals de koopman van vroeger zich wilde losmaken van de traditionele structuren van de adel en kerk, wil het werkend Nederland van tegenwoordig de zelfstandigheid ook maar al te graag opzoeken.
Ben jij een opdrachtgever die nog op zoek is naar de ideale zelfstandige professional voor een openstaande vacature? Of ben jij juist zo'n zelfstandige ondernemer met nog een gaatje in je werkagenda? Wij helpen jou bij Bureau Ad Interim verder met een perfecte match tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Doe hiervoor een aanvraag of stuur je cv op en wij verzorgen de rest.
