Een teamleider is een alleskunner. De teamleider is vaak een docent die taken naast de kerntaak 'lesgeven' uitvoert. Vaak is deze teamleider en docent een specialist in het onderwijs geven. Hij voorziet zijn team van vaardigheden en advies. Het team bestaande uit docenten is zijn of haar verantwoordelijkheid. Teamleiders hebben voortdurend oog en oor voor teamleden.
Een teamleider voortgezet onderwijs (VO) is voor de meeste scholen in ons land een belangrijke functie geworden in de afgelopen tien jaar. Door fusies van scholen en de steeds groter wordende scholen kan er van alles mis gaan. De scholen zijn te groot geworden om, vanuit een centraal geleide directie, het overzicht te kunnen behouden. Dat echter alleen is nog maar het topje van de ijsberg. Docenten moeten steeds meer taken uitvoeren als ze voor de klas staan. Ze moeten naast het les geven ook de les voorbereiden, nakijken van toetsen, oudergesprekken voeren, organiseren van buitenschoolse activiteiten en opvoeden. Voor de meeste docenten een behoorlijke waslijst die maar moeilijk binnen de gegeven fte kunnen worden uitgevoerd. Een teamleider is vaak een oplossing. Een, zoals ze dat noemen, 'spil in het web' is dan belangrijk om alles vlot en soepel te laten verlopen. Wat doet een teamleider voortgezet onderwijs eigenlijk en welk soort competenties moet deze persoon gewoonlijk hebben?
Een teamleider is een alleskunner. De teamleider is vaak een docent die taken naast de kerntaak 'lesgeven' uitvoert. Vaak is deze teamleider en docent een specialist in het onderwijs geven. Hij voorziet zijn team van vaardigheden en advies. Het team bestaande uit docenten is zijn of haar verantwoordelijkheid. Teamleiders hebben voortdurend oog en oor voor teamleden. Daarnaast is de teamleider de ogen en oren van de directie.
In het voortgezet onderwijs is de dag nooit helemaal af. Er zijn teveel zaken die geregeld moeten worden buiten het reguliere les geven. Een teamleider is dan iemand die taken overneemt van leraren of directie. In sommige leerjaren is de docent overladen met extra taken. Voornamelijk in het eerste jaar en het examenjaar. Zaken zoals studiebegeleiding en voortgangsgesprekken kosten veel tijd die de leraar buiten zijn of haar lesuren moet regelen. Bij een examenjaar lopen zaken op het gebied van de examenklassen over. De aandacht voor de leerling is door deze taken minimaal. Een teamleider kan uitkomst bieden. Een teamleider maakt tijd vrij voor de docenten zodat deze zich kunnen richten op de leerlingen en de lesuren. Een vaak onderschatte taak van een teamleider is om zijn team te motiveren en enthousiasmeren. Docenten hebben een baan die uitdagend en interessant is. De taken die ze hiernaast uitvoeren zijn vaak onplezierig en saai. De teamleider zorgt ervoor dat de teamgeest en de wil er is om alle taken goed uit te voeren.
Waarin is een teamleider anders in het onderwijs dan in het bedrijfsleven? Dit is natuurlijk de kerntaak van docenten, het lesgeven. Een teamleider in het voortgezet onderwijs moet daarom ook didactisch sterk zijn. Een specialist op het gebied van didactische methoden en technieken en de vaardigheid in het toepassen ervan. Vaak wordt de teamleider dan ook ingezet om de didactische vaardigheden van de leden van het team te verbeteren.
Naast taken om de docenten te ontzien is de teamleider ook een tussenpersoon tussen directie en de docenten. De teamleider staat dichter bij het dagelijks werk van de docenten. Hierdoor kan de teamleider prima functioneringsgesprekken en voortgangsgesprekken voeren. De korte lijnen tussen docenten ten opzichte van de teamleider zorgt ervoor dat de teamleider precies weet wat de werkzaamheden allemaal zijn en de misverstanden tussen directie en teams worden verkleind.
De teamleider voortgezet onderwijs ondersteund de docenten in zijn team en geeft leiding aan het team door middel van gesprekken en beoordelingen. Daarnaast adviseert de teamleider de directie over ontwikkeling en beleid. De teamleider moet in staat zijn een bijdrage te leveren aan individuele ontwikkeling van de medewerkers maar ook aan de ontwikkeling van het team zelf. Een belangrijke factor voor docenten is goed op de hoogte blijven van allerlei ontwikkelingen op het vakgebied. Hiervoor gaan bijvoorbeeld docenten naar nascholing. Het organiseren en roostervrij maken van docenten is een taak van de teamleider. De teamleider organiseert de nascholing maar ook rooster technische veranderingen gedurende het jaar. De teamleider verzorgt daarnaast dus ook de ontwikkeling van het team zelf. Kortom de teamleider ontwikkelt de afzonderlijke teamleden en het gehele team zodat deze goed aansluiten bij de organisatie binnen de school.
Een teamleider kan voor vele zaken ingezet worden. Allereerst kan een teamleider bijvoorbeeld ingezet worden voor een apart leerjaar. Dit kan elk leerjaar zijn maar meestal gebeurd dit bij brugklassen of groepen leerlingen in het examenjaar. Daarnaast kan een teamleider ook ingezet worden in sectoren. Een voorbeeld hiervan is een school die verschillende opleidingen heeft. Zo zijn er vele scholen die zowel een MAVO opleiding als een VMBO opleiding hebben.
In Nederland zijn vele soorten scholen voor voortgezet onderwijs te vinden. Naast openbare scholen zijn er ook: bijzondere scholen, scholen met een bepaald opvoedingsidee of onderwijsmethode, scholen met tweetalig onderwijs, technasia, scholen voor topsporttalenten, scholen voor dans of muziek en speciaal onderwijs en leerwegondersteunend onderwijs (LWOO). Dat maakt het zoeken naar een teamleider voor een bepaalde school lastig. Scholen willen natuurlijk een docent hebben die bij de school past en vaardigheden heeft die passen in de onderwijsvorm. Immers een Montessori school zoekt andere docenten dan een openbare school. Dat maakt de markt voor geschikt personeel een stuk kleiner.
De teamleider is meestal ook een docent. Docenten kunnen echter ook ziek worden of niet in staat zijn om de functie als teamleider op te pakken. Vaak is het goed mogelijk om een interim teamleider in te zetten in de school. Op basis van de nodige teamleider krijg je binnen 48 uur verschillende cv's waaruit gekozen kan worden als je de interim vraag bij Bureau Ad Interim neerlegt.
Iedereen weet wat niet een goede teamleider is. Namelijk iemand die informatie achterhoudt. Iemand die belangrijke taken niet delegeert. Een teamleider die het nemen van belangrijke beslissingen niet wil delen. Of een teamleider die de behaalde resultaten van zijn teamleden als die van hemzelf presenteert. Maar wat is nu echt een goede teamleider? Een teamleider moet je als werknemer het gevoel kunnen geven dat je gesterkt en gewaardeerd bent. Een teamleider: motiveert, stimuleert, is flexibel, deelt, helpt, waardeert, steunt en viert.
De meeste kenmerken van een goede teamleider zijn vrij logisch. Maar hoe zijn flexibiliteit, delen, waarderen en vieren kenmerken van een goede teamleider?
Een goede teamleider is in de uitvoering van een taak flexibel over hoe het resultaat bereikt kan worden. Een teamleider die zegt dat iets op een bepaalde manier moet worden uitgevoerd 'omdat het nu eenmaal zo altijd wordt gedaan', zal immers geen goede teamleider kunnen zijn.
Een betrokken werknemer is een tevreden werknemer. Een teamleider zorgt er dus voor dat alle informatie wordt gedeeld en voor iedereen bereikbaar is. Het delen van verantwoordelijkheden zorgt ervoor dat medewerkers betrokken blijven bij het team.
Teamleden zijn misschien niet altijd op hun best. Teamleden maken fouten en moeten soms gecorrigeerd worden in acties en gedrag. Een goede teamleider vergeet echter nooit dat de mens niet zijn gedrag is. De teamleider steunt de teamleden los van hun gedrag. De teamleider laat altijd zijn of haar waardering voor de teamleden zien, ook als het gedrag gecorrigeerd moet worden.
Een belangrijke taak van een teamleider is feedback geven aan de teamleden. Zowel positieve feedback als opbouwende kritiek. Bij feedback geven horen gemeende en specifieke complimenten. Successen of behaalde resultaten moeten dan ook gevierd worden. Een goede teamleider zorgt daardoor dat de inzet van het gehele team verbeterd.
De teamleider is een alleskunner en elke competentie kan voordelen opleveren. De minimale competenties van een teamleider in het voortgezet onderwijs zijn:
Waar mensen werken zijn er verschillende meningen en gevoelens te vinden. Ook op een school voor voortgezet onderwijs. De teamleider is verantwoordelijk dat de docenten als één geheel samenwerken met een gemeenschappelijk doel. Het doel om leerlingen goed onderwijs te geven en uit te rusten met competenties die ze in het leven nodig hebben.
De teamleider moet de competentie leiderschap hebben. Leiderschap is een competentie die verder reikt dan alleen het opdrachten kunnen geven. Er zijn verschillende soorten leiderschap. De autoritaire leiderschap stijl is in de laatste tien jaar steeds meer uit de gratie geraakt. Vaak wordt een meer sturende vorm van leiderschap gevraagd. Bij deze stijl is het niet een autoritaire leider die commando's geeft maar een leider die zijn team meeneemt in een project en de deelnemers stimuleert in plaats van commandeert.
De competentie plannen en organiseren is een belangrijke competentie in de uitvoering van taken als teamleider. Een school is een complex dynamische omgeving waarbij het niet bepaald makkelijk is om zaken te regelen en te organiseren. Tijd, ruimte en mensen zijn nu eenmaal niet altijd even enthousiast te maken. Zeker op een school vraagt dat enorme inspanningen.
Samenwerken om een taak af te krijgen is vaak een lastige klus. Hoe zijn de verschillende taken verdeeld, wie doet wat en hoe kan de teamleider de taken vergemakkelijken. Kortom een competentie wat een teamleider moet hebben.
De teamleider moet ten slotte ook beschikken over een goede uitdrukkingsvaardigheid. Uitdrukkingsvaardigheid wil niet alleen zeggen; een goede spelling en grammatica. Het is ook het goed en begrijpelijk vertellen van de taak of het verhaal. Een teamleider beschikt over uitstekende communicatieve vaardigheden.
Bovenstaande competenties zijn niet de enige competenties die belangrijk kunnen zijn. Vaak wordt ook wel gevraagd om competenties op het gebied van: veerkrachtig op stress, reageert en blijft kalm, evenwichtig en zelfverzekerd, openstaan voor nieuwe ervaringen en methoden, initiatiefrijk en creatief, zich doelgericht gedragen, besluitvaardig en gedisciplineerd.
Naast bovenstaande competenties van een teamleider in het voortgezet onderwijs zijn er nog veel meer competenties die handig of gewenst kunnen zijn op een betreffende school. Wat dacht je bijvoorbeeld van luisteren of overtuigingskracht. Voor elke school kunnen deze competenties anders zijn. Het is daarom aan te raden om een lijst te vormen waar de ideale kandidaat voor de functie aan moet voldoen. Geef deze competenties door als er een nieuwe of tijdelijke teamleider ingehuurd moet worden. Hieronder volgt een lijst van mogelijke andere competenties die voor de school belangrijk kunnen zijn.
Naast de competenties zijn er mogelijk ook vaardigheden waarover de ideale kandidaat beschikt die handig kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld eens aan een teamleider met behoorlijke ICT kennis. Of een teamleider met ervaring in de financiële sector.
Een teamleider vinden voor het voortgezet onderwijs is een behoorlijke opgave. Een teamleider kan veel taken uit handen nemen van zowel docenten als directie. De teamleider is vrijwel altijd tevens een docent. Teamleiders worden ingezet in een bepaald leerjaar of sector zoals bijvoorbeeld: VMBO, MAVO of praktijkonderwijs. Een goede teamleider vinden komt voornamelijk aan op de juiste vaardigheden, competenties en indien nodig, extra vaardigheden of competenties. Een teamleider moet ook aan een aantal standaard competenties voldoen zoals: conflictbeheersing, leiderschap, plannen en organiseren, samenwerken en uitdrukkingsvaardigheden. Daarnaast kan extra kennis de school helpen. Als bijvoorbeeld een teamleider extra vaardigheden en competenties heeft zoals: kennis over ICT, financiële zaken of andere vaardigheden die voor de school belangrijk zijn. Een goede teamleider heeft meerdere competenties en vaardigheden. Voor de school betekent een goede teamleider een gestroomlijnde en goed werkende organisatie die aan alle eïssen van deze tijd kan voldoen. Bepaal voor dat je op zoek gaat naar een teamleider in het voortgezet onderwijs welke zaken je van een teamleider verwacht. Dat voorkomt ergernissen. Veel succes!
