Begin 2023 is Nederland ruim 1,1 miljoen zelfstandigen rijk, zoals blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Begin 2023 is Nederland ruim 1,1 miljoen zelfstandigen rijk, zoals blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze zelfstandige professionals hebben veel vrijheid in hun werkinvulling, maar tegelijkertijd dragen zij de verantwoordelijkheid over hun eigen inkomen. Dit gaat gepaard met risico's en onzekerheden, bijvoorbeeld langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid, waardoor financiële problemen kunnen ontstaan. Als oplossing hiervoor is de arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) in het leven geroepen, waarmee een zelfstandige zichzelf tegen inkomensverlies kan verzekeren. Echter, slechts 23 procent van alle interim, freelance en zzp professionals heeft zo'n AOV. Waarom is deze speciale verzekering voor zelfstandigen (nog) niet aangeslagen en wat is het vooruitzicht?
Zelfstandigen zijn zelf verantwoordelijk voor het treffen van voorzieningen voor het geval zij arbeidsongeschikt raken. Hiervoor is het mogelijk om een AOV af te sluiten. Indien een interimmer, freelancer of zzp'er dan arbeidsongeschikt raakt door een ongeval of ziekte geeft de verzekering een uitkering tot de AOW-leeftijd is bereikt. Zodoende wordt een bepaald bedrag uitgekeerd voor elke arbeidsongeschikte dag. In veel gevallen verzekeren verzekeraars maximaal 80 procent van het gemiddelde inkomen. Als er sprake is van een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, vindt er eveneens een gedeeltelijke uitkering plaats. Daarnaast is een eigenrisicoperiode gebruikelijk, wat de tijd is waarover geen uitkering plaatsvindt.
Een AOV is aantrekkelijk voor zelfstandigen doordat er sprake is van maatwerk, waardoor een verzekeraar naar de gevolgen van een ziekte of aandoening voor een bepaald beroep kijkt. Zelfstandigen kunnen zelf een verzekerd bedrag kiezen en er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende beroepen. De premie is bijvoorbeeld lager wanneer iemand geen lichamelijk zwaar werk verricht, omdat het risico op arbeidsongeschiktheid dan ook lager is. Daarnaast is er veel keuzevrijheid bij verzekeraars, zoals hoe lang de eigenrisicoperiode is en de eindleeftijd van de verzekering. Al deze opties beïnvloeden de hoogte van de premie.
Hoewel de AOV de risico's en onzekerheden die gepaard gaan met arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen aanzienlijk kan verkleinen, is het nog niet op grote schaal in gebruik genomen. Sterker nog, minder dan een kwart van alle zelfstandigen heeft zelfs een AOV afgesloten. Dit is bijzonder, aangezien tegelijkertijd minstens 30 procent van alle zzp'ers het gemiste inkomen bij arbeidsongeschiktheid niet kan opvangen.
Om op deze zorgwekkende situatie in te spelen, heeft het kabinet plannen gemaakt voor een AOV-plicht voor alle zelfstandigen. Echter, uit een onderzoek van de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) blijkt er veel weerstand te zijn tegen deze mogelijke verplichte AOV onder zelfstandige ondernemers. Maar liefst 72 procent is namelijk tegen deze verplichting. In plaats daarvan is er juist vraag naar een breder stelsel voor alle werkenden in Nederland in plaats van een aparte regeling voor alleen zelfstandigen.
Sinds 2019 is het percentage zelfstandigen met een AOV vrijwel gelijk gebleven. Vooral vanwege financiële redenen blijken zelfstandigen deze keuze te maken. Zo'n 46 procent van hen vindt de kosten van de AOV niet opwegen tegen de baten, waarnaast 32 procent aangeeft het niet te kunnen betalen. Er is ook een groot deel dat aangeeft het financiële risico van arbeidsongeschiktheid zelf te kunnen opvangen, onder andere door terug te vallen op het inkomen van een partner of door aangesloten te zijn bij een schenkkring. Daarnaast denkt een kleine groep van ondernemers dat hun huis of bedrijf de kosten van arbeidsongeschiktheid zou kunnen dekken.
Er zijn ook veel interimmers, freelancers en zzp'ers die zich voorbereiden op arbeidsongeschiktheid en inkomensverlies door te beleggen en sparen, wat het populairste alternatief van een AOV is. Overigens verschillen de voorbereidingsmaatregelen nogal per beroepsgroep. Bij zorg- en welzijnsberoepen wordt er bijvoorbeeld meer geregeld voor arbeidsongeschiktheid en ICT'ers hebben daarnaast vaak relatief meer beleggingen en spaargeld. Zelfstandigen met een creatief of taalkundig beroep zijn daarentegen juist vaker lid van een schenkkring.
In plaats van de AOV geven veel zelfstandigen aan collectieve voorzieningen voor pensioen en ziekte te willen. Het gebrek hieraan wordt nu als een grote barrière van het ondernemerschap gezien, nog meer dan klanten die niet op tijd betalen. Dit maakt duidelijk dat het een belangrijk onderwerp is.
Het belang van het onderwerp wordt ook erkend door de Nederlandse politiek, zeker door de toename van het aantal zelfstandigen. Na jarenlang overleg met werkgevers- en werknemersorganisaties is er uiteindelijk een pensioenakkoord bereikt in 2020. Als onderdeel hiervan komt er waarschijnlijk een verplichte AOV voor zelfstandige ondernemers. Hoewel de invoering hiervan al meerdere keren is uitgesteld en er veel commotie over is ontstaan, staat het momenteel gepland voor 2027.
Diverse politieke partijen en vakbonden staan achter een AOV-plicht, met als belangrijkste argument dat er momenteel een oneerlijke concurrentiestrijd gevoerd wordt tussen werknemers in loondienst en zelfstandige professionals. Het verschil in dienstverband, flexibiliteit en kosten voor werkgevers kan het inhuren van zelfstandigen aantrekkelijker maken dan personeel in loondienst. Daarnaast zijn veel zelfstandige professionals zich niet voldoende bewust van het inkomensverlies als gevolg van een ongeval of langdurige ziekte. Bij arbeidsongeschiktheid moeten zelfstandigen terugvallen op aanzienlijke financiële voorzieningen, zoals bijstand, wat tevens een risico en hoge druk voor de maatschappij oplevert.
Dit heeft geleid tot afspraken over een verplichte verzekering binnen het pensioenakkoord voor alle ondernemers. Dit betekent dat vanaf 1 januari 2027 naar alle waarschijnlijkheid zowel zzp'ers als ondernemers met personeel verplicht een AOV moeten hebben. Overigens is het nog geen definitieve ingangsdatum, aangezien de Eerste en Tweede Kamer het nog moeten goedkeuren.
Het is dus belangrijk dat zelfstandigen de verantwoordelijkheid nemen over hun financiële voorzieningen voor mogelijke arbeidsongeschiktheid. Dit kan door een AOV af te sluiten, waarbinnen er veel mogelijkheden zijn en wat het inkomensverlies kan tegengaan. Een verzekering is niet alleen belangrijk voor de zelfstandige zelf, maar ook voor de maatschappij, zeker door het groeiende aantal zelfstandigen in Nederland. Daarom is er vanuit de overheid een AOV-plicht geopperd. Een groot deel van de zelfstandigen wil echter liever een algemene basisvoorziening voor alle werkenden. In dat geval zou het hele stelsel van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen op de schop moeten om een eerlijke en betaalbare oplossing te creëren voor heel werkend Nederland.
Bij Bureau Ad Interim bemiddelen we tussen opdrachtgevers en interim, freelance en zzp professionals in heel Nederland om ideale matches te creëren. Doe bij ons een aanvraag of stuur je cv naar ons op en ontdek de mogelijkheden!
